Τι είναι το μελάνωμα;

Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και συγκαταλέγεται στις τρεις πιο συχνές μορφές καρκίνου. Μπορεί να μοιάζει με σπίλο ή ελιά, αλλά συνήθως έχει διαφορετική μορφή και χρώμα που ποικίλλει από μαύρο, γκρι, σκούρο καφέ ή μπλε. Σε προχωρημένα στάδια, μπορεί να αυξηθεί σε μέγεθος, να γίνει πιο παχύ και να δημιουργήσει μεταστάσεις. Συμπτώματα όπως αιμορραγία, κνησμός (φαγούρα) και δημιουργία κρούστας μπορούν να υποδηλώνουν την παρουσία του.

Οποιαδήποτε αλλαγή στην εμφάνιση ενός σπίλου ή η εμφάνιση ενός νέου πρέπει να αξιολογείται άμεσα από έναν εξειδικευμένο πλαστικό χειρουργό ή δερματολόγο. Η τακτική εξέταση των σπίλων τουλάχιστον μία φορά το χρόνο είναι απαραίτητο βήμα για την πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση συνήθως οδηγεί σε μεγαλύτερη επιτυχία της θεραπείας.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για το μελάνωμα;

Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνό σε άτομα ηλικίας 40 έως 60 ετών. Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισής του περιλαμβάνουν:

Ανοιχτόχρωμο δέρμα.
Συχνή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.
Πολλές φακίδες και σπίλους.
Λήψη θεραπείας με ακτινοβολία.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η εμφάνιση του μελανώματος είναι πιο πιθανή σε περιοχές με υψηλή ηλιακή ακτινοβολία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα με ανοσοανεπάρκεια ή σε όσους έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία.

Πώς γίνεται η αυτοεξέταση για το μελάνωμα με τον κανόνα ABCDE;

Στα αρχικά στάδια του μελανώματος, ο κανόνας ABCDE μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση μέσω της αυτοεξέτασης:

A (Asymmetry – Ασυμμετρία): Το μελάνωμα δεν έχει συμμετρικό σχήμα.
B (Border – Όρια): Τα όρια του μελανώματος είναι ασαφή ή ακανόνιστα.
C (Color – Χρώμα): Το μελάνωμα έχει ανομοιογένεια στο χρώμα.
D (Diameter – Διάμετρος): Το μελάνωμα έχει συνήθως διάμετρο μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά.
E (Evolution/Elevation – Εξέλιξη/Ανύψωση): Το μελάνωμα αλλάζει σχήμα, μέγεθος ή ανυψώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Πώς αντιμετωπίζεται χειρουργικά;

Εάν υπάρχει υποψία για μελάνωμα, απαιτείται η άμεση χειρουργική αφαίρεση ολόκληρης της βλάβης για βιοψία. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται καταστροφικές μέθοδοι όπως το λέιζερ, η διαθερμοπηξία ή η κρυοθεραπεία, καθώς καταστρέφουν τον ιστό και χάνονται σημαντικές πληροφορίες για την ακριβή διάγνωση.

Ένας εξειδικευμένος πλαστικός χειρουργός θα πραγματοποιήσει την αφαίρεση με χειρουργική επέμβαση. Εάν το μελάνωμα εντοπιστεί σε αρχικό στάδιο, η έγκαιρη αφαίρεση οδηγεί σε πλήρη ίαση του ασθενούς.

Ποιες άλλες θεραπείες υπάρχουν;

Εκτός από τη χειρουργική επέμβαση, υπάρχουν και άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις :

Χημειοθεραπεία: Χρησιμοποιείται συνήθως ως συμπληρωματική θεραπεία μετά την αφαίρεση της βλάβης.
Ακτινοθεραπεία: Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις μεγάλων βλαβών, ειδικά σε ηλικιωμένα άτομα, ή όταν υπάρχουν τοπικές μεταστάσεις, με σκοπό την ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Θερμοθεραπεία: Οι ιστοί του δέρματος εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες για να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα.
Ανοσοθεραπεία: Μία πιο πρόσφατη μέθοδος που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Σε ποια σημεία του σώματος εντοπίζεται;

Στις γυναίκες, το μελάνωμα εντοπίζεται συχνότερα στις κνήμες ή στους βραχίονες. Στους άντρες, εμφανίζεται πιο συχνά στο κεφάλι, στον κορμό και στον λαιμό. Σπάνια, μπορεί να εμφανιστεί στο μάτι και στους βλεννογόνους (π.χ., στόμα, κόλπος). Παρόλο που είναι συχνότερο στη λευκή φυλή, μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα της μαύρης φυλής, κυρίως στα πέλματα και στις παλάμες.

Ποια είναι τα στάδια του μελανώματος;

Η σταδιοποίηση είναι μια κρίσιμη διαδικασία που καθορίζει το βάθος εξάπλωσης του μελανώματος στο δέρμα, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τη θεραπεία και την πρόγνωση. Η πιο συχνή ταξινόμηση είναι αυτή του Clark, η οποία χωρίζει τα μελανώματα σε πέντε επίπεδα διήθησης ανάλογα με το πόσο βαθιά έχουν εισχωρήσει στα στρώματα του δέρματος:

Στάδιο 1: Το μελάνωμα βρίσκεται μόνο στη βασική μεμβράνη της επιδερμίδας. Τα μελανώματα σε αυτό το στάδιο είναι σχεδόν πάντα θεραπεύσιμα με χειρουργική αφαίρεση.
Στάδιο 2: Το μελάνωμα έχει εισχωρήσει στη θηλώδη στιβάδα του χορίου.
Στάδιο 3: Η επέκταση του μελανώματος φτάνει στο όριο μεταξύ της θηλώδους και της δικτυωτής στιβάδας του χορίου.
Στάδιο 4: Το μελάνωμα επεκτείνεται στη δικτυωτή στιβάδα.
Στάδιο 5: Το μελάνωμα έχει φτάσει στους υποδόριους ιστούς και στον λιπώδη ιστό.

Ενώ τα μελανώματα στο στάδιο 1 έχουν εξαιρετική πρόγνωση, αυτά που βρίσκονται στα στάδια 3 ή 4 έχουν υψηλό ποσοστό επανεμφάνισης.

Ποιοι είναι οι τύποι του μελανώματος;

Υπάρχουν διάφοροι τύποι μελανώματος, όπου ο κάθε τύπος έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, οι οποίοι είναι οι εξής:

Ενδοεπιδερμιδικό Κακοήθες Μελάνωμα: Εμφανίζεται ως μια μαύρη κηλίδα στην επιδερμίδα, συνήθως στο πρόσωπο, και είναι μια πρώιμη μορφή του καρκίνου.
Κακοήθες Μελάνωμα Τύπου Κακοήθους Φακής: Αρχικά είναι μια επίπεδη κηλίδα, αλλά με τον χρόνο μετατρέπεται σε όζο. Χαρακτηρίζεται από ανώμαλα όρια και διαφορετικά χρώματα (καφέ, μαύρο, γκρι, άσπρο).
Επιφανειακώς Επεκτεινόμενο Κακοήθες Μελάνωμα: Ξεκινά ως όζος, εξελκώνεται, και είναι συχνά μαύρο. Προσβάλλει πιο συχνά τους άντρες. Είναι ένας από τους πιο επιθετικούς τύπους και μπορεί να δώσει μεταστάσεις ακόμα και σε αρχικό στάδιο.
Οζώδες Κακοήθες Μελάνωμα: Εμφανίζεται στα πέλματα, στις παλάμες ή κάτω από τα νύχια. Συχνά μοιάζει με σπίλο. Μπορεί να προκαλέσει πόνο, εξέλκωση και αιμορραγία.
Δεσμοπλαστικό Κακοήθες Μελάνωμα: Μία πιο σπάνια και δύσκολη στη θεραπεία μορφή, που προσβάλλει κυρίως τον λαιμό και το πρόσωπο ηλικιωμένων ατόμων.
Αμελανωτικό Κακοήθες Μελάνωμα: Μπορεί να μοιάζει με ουλή ή αιμαγγείωμα και συνήθως δεν έχει χρώμα. Κάποιες φορές μπορεί να έχει μια χαρακτηριστική ροζ απόχρωση.

Η έγκαιρη διάγνωση των μικρών επιφανειακών βλαβών μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη θεραπεία, ενώ οι προχωρημένοι όγκοι με μεταστάσεις έχουν κακή πρόγνωση.

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Είναι πάντα κακοήθες το μελάνωμα;

Ναι, το μελάνωμα είναι πάντα κακοήθες, καθώς αποτελεί έναν τύπο καρκίνου. Ωστόσο, μπορεί να προκύψει από τη μετάλλαξη ενός καλοήθους σπίλου ή ελιάς.

Υπάρχει κίνδυνος επανεμφάνισης του μελανώματος;

Στα πρώιμα στάδια, η χειρουργική αφαίρεση μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη θεραπεία σε ποσοστό που φτάνει το 98%. Ωστόσο, όταν το μελάνωμα έχει εισχωρήσει βαθιά ή έχει εξαπλωθεί, υπάρχει πιθανότητα επανεμφάνισης. Για αυτόν τον λόγο, συστήνεται τακτική παρακολούθηση από τον πλαστικό χειρουργό.

Είναι το μελάνωμα κληρονομικό;

Η εμφάνιση του καρκίνου του δέρματος έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζεται από την κληρονομικότητα. Εάν κάποιος από την οικογένειά σας (γονείς ή αδέρφια) έχει εμφανίσει μελάνωμα, έχετε αυξημένη πιθανότητα να το παρουσιάσετε και εσείς. Δεν χρειάζεται να ανησυχήσετε, αλλά να είστε πιο υποψιασμένοι και να κάνετε τακτικό έλεγχο.

Πώς γίνεται η έγκαιρη και αξιόπιστη διάγνωση για το μελάνωμα;

Η αξιόπιστη διάγνωση του μελανώματος γίνεται με την αφαίρεση ολόκληρης της ύποπτης βλάβης και την εξέταση των κυττάρων της με βιοψία. Ο πλαστικός χειρουργός θα εξετάσει προσεκτικά τον σπίλο για τυχόν αλλαγές στο σχήμα, το χρώμα ή το μέγεθος, την εμφάνιση αιμορραγίας ή την ασυμμετρία των ορίων, καθώς αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν σημαντικές ενδείξεις. Η έγκαιρη ανίχνευση είναι πολύ σημαντική λόγω της επιθετικότητας του νεοπλάσματος.

Μελάνωμα